Joker ရဲ့ရောဂါကအပြင်မှာတကယ်ရှိသလား?

Joker ဆိုတဲ့ဇာတ်ကောင်နဲ့ စာဖတ်သူတွေမစိမ်းလောက်ပါဘူး။
2019 ခုနှစ်တုန်းကမှ ထွက်ထားတဲ့ Joker movie ကလဲ လူကြိုက်များပြီးအောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်။

အဲ့ဒီ movie ထဲမှာ Joker မင်းသားက ရုတ်တရက်ဆိုသလို ထထရယ်မောတာတွေ၊ ရယ်တာကိုထိန်းမရတာတွေနဲ့ နာကျင်စရာတွေကြုံရတာတောင် ရယ်မိနေတာကို သတိထားမိကြမှာပါ။ ဒီလိုမျိုး ဖြစ်တာက တကယ်ပဲအပြင်မှာဖြစ်နိုင်ရဲ့လားဆိုရင် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

အဲ့လိုရောဂါမျိုးကို Pseudobulbar affect လို့ခေါ်ပါတယ်။

Pseudo- ဆိုတာ false လို့အဓိပ္ပာယ်ရပြီး bulbar ဆိုတာကတော့ ဦးနှောက်ပင်စည် Brainstem (Medulla oblongata) နဲ့သက်ဆိုင်သော လို့အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။
Affect ဆိုတာကတော့ စိတ်ခံစားချက်အပြောင်းအလဲလို့ ဆိုလိုပါတယ်။

ဒီဝေဒနာကိုခံစားရသူတွေက စိတ်ခံစားချက်ကိုထိန်းချုပ်မရကြဘဲ ရုတ်တရက်ခံစားချက်ပေါက်ကွဲထွက်လာတတ်ပါတယ်။ Emotional outburst လို့သုံးပါတယ်။ ရုတ်တရက် အော်ရယ်လိုက်တာလဲဖြစ်နိုင်သလို ရုတ်တရက် ငိုကြီးချက်မနဲ့ ငိုချလိုက်တာလဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရုတ်တရက် ဒေါသကြီးလာတာ ကြမ်းတမ်းသွားတာလဲ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

လှုံဆော်တဲ့အရာ (stimulus) နဲ့ လုပ်ရပ် (emotional display) နဲ့ကိုက်ညီရင်တော့ congruent emotion လို့ခေါ်ပါတယ်။

ရယ်စရာတွေ့လို့ အကြီးအကျယ်ထိန်းမရအောင်ထရယ်လိုက်တာ၊ ဝမ်းနည်းစရာတွေ့လို့ ငိုယိုသွားတာတွေက ကိုက်ညီမှုရှိပါတယ်။ တချို့ကကျ အဲ့လိုကိုက်ညီမှုမရှိပါဘူး။
ဟာသပြောတာကို ငိုချလိုက်တာမျိုးတို့၊ သူများနာရေးကိစ္စကြားပြီး အကြီးအကျယ်ဟားတိုက်ရယ်မောနေတာမျိုးတို့က ပြောင်းပြန်ကြီးတွေဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီလိုမျိုးကို incongruent emotional display လို့ခေါ်ပါတယ်။

Joker မှာလဲ ဒီလိုပတ်ဝန်းကျင်အနေအထားတွေကို ပြောင်းပြန်ပြုမူတာမြင်ရမှာပါ။

ရုတ်တရက်ဖြစ်တဲ့ဒီလိုအပြုအမူတွေက ခန့်မှန်းရခက်သလို ဘေးလူအမြင်နဲ့ကြည့်ရင် အတော်ကြောင်တောင်တောင် နိုင်ပါတယ်။ တခါတခါထဖြစ်ရင် စက္ကန့်အနည်းငယ်ကနေ မိနစ်အတော်ကြာအထိ အတောမသတ်နိုင်ဖြစ်တတ်ပါတယ်။

တရက်ထဲမှာလဲ မကြာခဏ အကြိမ်ကြိမ်ထထဖြစ်တတ်တာမို့လို့ ဒီလိုဝေဒနာရှင်တွေကို ပတ်ဝန်းကျင်ကပစ်ပယ်ထားတတ်ကြပါတယ်။
ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးမှာ အတော်လေးခွကျတဲ့ပြဿနာတခုဖြစ်နေပါတော့တယ်။

ဒီလိုဝေဒနာကို တချို့က စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း (depression) တို့၊
စိတ်အတက်အကျအစွန်း၂ဖက်ရောဂါ (biploar disorder) တို့နဲ့ မှားတတ်ကြပါတယ်။

ဒီ Pseudobulbar affect ရဲ့ထူးခြားချက်က စိတ်ခံစားချက်ကို အသိစိတ်က လုံးဝထိန်းချုပ်လို့မရတာပါ။
ပုံမှန်လူဆိုရင် ငိုနေတဲ့အခါ ချော့လိုက်ရင် တိတ်သွားကြမယ်။ ရယ်စရာပြောလို့ ရယ်နေရင်းနဲ့ အတည်ပြန်ပြောရင် ရယ်တာရပ်လိုက်လို့ရကြပါတယ်။

ဒီဝေဒနာကတော့ အဲ့လိုထိန်းလို့မရတာ အတော်ဆိုးတဲ့ပြဿနာပါ။ အလိုက်ကမ်းဆိုးမသိဘူးလို့ အထင်ခံရမှာပါ။

ဘာလို့ဒီရောဂါဖြစ်ရတာလဲဆိုတာ အခုထိအဖြေရှာနေကြတုန်းပါပဲ။

Theory တခုအရတော့ Emotion ကိုထိန်းချုပ်တဲ့ pathway မှာ higher centre ကနေ ဆင်းလာတဲ့ neural connection တွေအားနည်းနေလို့ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ဦးခေါင်းကိုထိခိုက်မိတဲ့လူတွေ brain injury ရဖူးတဲ့သူတွေနဲ့ လေဖြတ်ပြီးပြန်ကောင်းလာတဲ့လူတွေ (post-stroke emotional liability) မှာတွေ့ရတတ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် Multiple sclerosis ဆိုတဲ့ အာရုံကြောရောဂါနဲ့ Amyotrophic lateral sclerosis ဆိုတဲ့ ကြွက်သားအားနည်းရောဂါတွေမှာလဲ ဒီလိုလက္ခဏာတွေ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။

ကုသဖို့ဆေးဝါးတိတိပပမရှိသေးပေမယ့် လောလောဆယ်ဆယ်မှာ စိတ်ခံစားမှုထိန်းညှိဆေး Mood stabilizer တွေ Anti-depressant drugs တွေနဲ့ ကုသနေကြောင်းသိရပါတယ်။

ထူးခြားတာတခုက ချောင်းဆိုးပျောက်ဆေးတမျိုးဖြစ်တဲ့ Dextromethorphan hydrobromide ဟာ brain ထဲက ချောင်းဆိုးတဲ့ centre ကိုသက်ရောက်စေရုံသာမက စိတ်ခံစားချက်ကိုထိန်းတဲ့ pathway ကိုပါသက်ရောက်မှုရှိလို့ ဒီရောဂါအတွက် FDA အသိအမှတ်ပြုတဲ့ ဆေးတမျိုးဖြစ်လာပါသေးတယ်။

ဒီလောက်ဆိုရင် Joker ခံစားနေရတဲ့ ရောဂါဆန်းအကြောင်းသိလောက်ပြီလို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

Thanks for your time!

လင်းမူ

Next Post, Previous Post မနှိပ်ဘဲ OUO Link ကနေ ၁ပုဒ်ချင်းဝင်ဖတ်ပြီး ကူညီပါ။
အသိအမြင်၊ အတွေးအခေါ် အသစ်တစ်ခုခုရသွားလို့ လှူဒါန်းလိုပါက Science Nuts (Facebook Page) ကို ဆက်သွယ်လှူဒါန်းနိုင်ပါတယ်။
လှူသမျှငွေအကုန်လုံးကို လိုအပ်တဲ့နေရာတွေမှာ ပြန်လည်လှူဒါန်းပေးသွားမှာပါ။